หมู่บ้านดอนมัน จ.มหาสารคาม

ช่วงวันที่ 17 - 19 มิถุนายน 2552 ครูเจี๊ยบมีโอกาสได้เดินทางไป จ.มหาสารคาม เพื่อร่วมบรรยายเรื่อง "การจัดตั้งชุมชนนักปฏิบัติ" (CoP - Community of Practice) ซึ่งเป็นโครงการของกระทรวงไอซีที ... และนับว่าเป็นการเดินทางไปเยือนจังหวัดมหาสารคามเป็นครั้งแรก การไปทำงานในครั้งนี้ ก็ได้ไปเยี่ยมเยี่ยน "ชุมชนเศรษฐกิจพอเพียงบ้านดอนมัน" ... หมู่บ้านดอนมัน หมู่ที่ 13 ตำบลขามเรียง อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคามเขียวชอุ่มไปด้วยพืช ผัก สมุนไพร พืชสวนครัวตามรั้วบ้านไม่เว้นแม้แต่ที่ดินว่างเปล่าของบ้านแต่ละหลังเต็มไปด้วย ผักอีเลิด ผักแป้น ขิงข่า ตะไคร้ มะเขือหลากหลายพันธุ์ มีโรงเลี้ยงกบที่ปีนี้สามารถขยายพันธุ์ออกมาได้เป็นแสนตัว จับขายทำรายได้ให้กับชาวบ้าน แต่ชาวบ้านที่นี้ก็เน้นผลิตเพื่อบริโภคเอง หากเหลือก็จึงจะนำไปขาย ตามแนวคิดที่ว่า "กินเองเป็นหลัก ขายคนนอกเป็นรอง"



"พ่อใหญ่แห่งหมู่บ้านดอนมัน" เล่าว่า ... แต่ก่อนหมู่บ้านดอนมัน เต็มไปด้วยปัญหาเช่นเดียวกับหมู่บ้านอื่น ซึ่งปัญหาใหญ่ๆนั้นมาจากการที่ชาวบ้านขาดหลักยึดในการดำเนินชีวิต จึงกลายเป็นเพียงเหยื่อของระบบบริโภคนิยม ชาวบ้านติดเหล้า เพราะเครียดจากปัญหาการขายผลผลิตการเกษตรไม่ได้ หรือครอบครัวมีปัญหาชาวบ้านฟุ้งเฟ้อและใช้เงินเกินตัว กลายเป็นหนี้เป็นสิน ด้านการทำเกษตรชาวบ้านต้องพึ่งพาการทำเกษตรแบบใช้สารเคมี ต้องผลิตเกินตัว หลายคนมีหนี้สิน จนกระทั่งวันหนึ่ง ชาวบ้านกลุ่มหนึ่งคิดว่า อยากพัฒนาหมู่บ้านให้ดีขึ้น ประกอบกับเวลานั้นสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) มีโครงการให้ทุนหมู่บ้านตามแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงจึงเข้าร่วมโครงการ แม้ในช่วงแรกๆชาวบ้านบางส่วนยังไม่เชื่อมั่นว่าจะแก้ปัญหาได้ แต่เมื่อผู้นำชุมชนปฏิบัติตนเป็นตัวอย่างให้เห็นแล้วสามารถแก้ไขปัญหาได้จริงๆ ชาวบ้านจึงปฏิบัติตามจนทั้งหมู่บ้านสามารถรวมตัวกันได้อย่างเข้มแข็ง และเป็นชุมชนตัวอย่างที่มีคนสนใจมาศึกษา ดูงานเป็นจำนวนมาก

กิจกรรมการทำเกษตรกรรมฯ ของหมู่บ้านดอนมัน::
กิจกรรมการเพาะเห็ด

น้องๆ กำลังช่วยกันบรรจุถุงเพาะเห็ด

กิจกรรมการเลี้ยงและเพาะพันธุ์เป็ดทั้งเป็ดไข่และเป็ดเนื้อ

กิจกรรมการเลี้ยงและเพาะพันธุ์กบ

กิจกรรมการเลี้ยงและเพาะพันธุ์ไก่ทั้งไก่ไข่ และไก่เนื้อ

กิจกรรมทำยาปราบศัตรูพืชจากน้ำส้มควันไม้

... น้ำส้มควันไม้ ควันที่เกิดจากการเผาถ่านในช่วงที่ไม้กำลังเปลี่ยนเป็นถ่านเมื่อทำให้เย็นลงจนควบแน่นแล้วกลั่นตัวเป็นหยดน้ำ ของเหลวที่ได้นี้เรียกว่า น้ำส้มควันไม้ มีกลิ่นไหม้ ส่วนประกอบส่วนใหญ่เป็นกรดอะซิติกมีความเป็นกรดต่ำ มีสีน้ำตาลแกมแดง นำน้ำส้มควันไม้ที่ได้ทิ้งไว้ในภาชนะพลาสติกประมาณ 3 เดือน ในที่ร่ม ไม่สั่นสะเทือนเพื่อให้น้ำส้มควันไม้ที่ได้ตกตะกอนและแยกตัวเป็น 3 ชั้น คือ น้ำมันเบา (ลอยอยู่ผิวน้ำ)น้ำส้มไม้ และน้ำมันทาร์ (ตกตะกอนอยู่ด้านล่าง) แยกน้ำส้มควันไม้มาใช้ประโยชน์ต่อไป

ประโยชน์และการนำน้ำส้มควันไม้ไปใช้ประโยชน์

น้ำส้มควันไม้มีสารประกอบต่างๆ มากมาย เมื่อนำไปใช้ประโยชน์ทางการเกษตรจะมีคุณสมบัติ เช่น เป็นสารปรับปรุงดิน สารป้องกันกำจัดศัตรูพืช และสารเร่งการเติบโตของพืช นอกจากนี้ มีการนำน้ำส้มควันไม้ไปใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรม เช่น ใช้ผลิตสารดับกลิ่นตัว ผลิตสารปรับผิวนุ่ม ใช้ผลิตยารักษาโรคผิวหนัง เป็นต้น (ที่มา: http://www.fisheries.go.th/cf-kung_krabaen/agricul1.htm)

ถ่าน ... ได้จากการเผาถ่านเพื่อทำน้ำส้มควันไม้ สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการหุ้งต้มได้อีกด้วย

กิจกรรมการเลี้ยงและเพาะพันธุ์ปลาดุก

กิจกรรมการเลี้ยงและเพาะพันธุ์หมูป่าพันธุ์ผสม (หมูหลุม)

กิจกรรมทำปุ๋ยชีวภาพ

ปุ๋ยชีวภาพ ... จากขี้ควาย มีท่อพีวีซีส่งตรงเข้าไปในครัวเลย ดีจริงๆ ไม่ต้องเสียตังค์ค่าแก๊สหุงต้ม

กิจกรรมสีข้าวกล้องด้วยโรงสีของชุมชน

กิจกรรมการปลูกผักปลอดสารพิษ

พ่อใหญ่ กะ ผู้ใหญ่บ้าน เก็บพืชผักสมุนไพรให้พวกเราชมกัน ... พืชผักทุกอย่างที่เห็นนี้ เด็ดปุ๊บ! ใส่ปากเคี้ยวปั๊บ กลืนได้เลย ปลอดสารพิษ ... ครูเจี๊ยบชิมมาแล้ว ผักอะไรไม่รู้ พ่อใหญ่บอกว่าเป็นสมุนไพร จำชื่อไม่ได้ แต่รสซ่าๆ พิลึก ... ผู้ใหญ่บ้านเก็บลูกตะขบให้ชิมด้วย หวานมาก ...

* อ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่เว็บไซต์ "ชุมชนเศรษฐกิจพอเพียงบ้านดอนมัน" (http://copmahasarakham03.tkc.go.th/)

ถ่ายภาพและเล่าเรื่องโดย : ครูเจี๊ยบ

(มิถุนายน 2552)